Sakatlanan Atlar Neden Öldürülür?
Sakatlanan atlar iyileşemez klişesi yalandır. Yaşamak isteyen bir hayvanın bakımını yapar ve onu iyileştirirsiniz.
At yarışlarıyla veya binicilikle ilgilenmiyor olsanız bile sakatlanan atların öldürüldüğünü duymuşsunuzdur. Peki, atları öldürmek yerine neden tedavi etmiyorlar? Atların diğer hayvanlardan veya insanlardan farkı ne? Gelin birlikte öğrenelim!
Öncelikle insanlar ile atların arasındaki farklara bakalım: Yetişkin bir insan vücudu 206 kemikten oluşur. Bu kemiklerin 62 tanesi koşmamıza, yürümemize ve dengeyi sağlamamıza yardımcı olurlar. (Ayaklar:38, kalça ve bacaklar:10, ayak bilekleri: 14) Atların ise vücudundaki toplam 205 kemiğin 80 tanesi bacaklarında bulunur. Kemik sayısının fazla olması otomatik olarak yaralanma olasılığını da artırmaktadır.
Biraz da atların diğer hayvanlardan ayrılan özelliklerine bakalım: Atlar av konumunda bir tür olduklarından dolayı her an kaçmak için tetikte beklerler ve bu sebepledir ki sadece birkaç dakika uyurlar — daha doğrusu uyuklarlar demek hiç de yanlış olmaz. Yetişkin bir at günde en fazla 1–2 saat uyur. Bir at eğer kendini yeterince güvende hissetmiyorsa uzanmaz, ayakları üzerinde uyur. Ayrıca atlar iri hayvanlar oldukları için çok fazla yerde uzanmak kan damarlarını tıkayabliir ve hastalanabilirler. Bu ve bunun gibi birçok biyolojik sebepten dolayı atlar günün çoğu vaktini, uyumak da dahil, ayakları üzerinde geçirirler. Bu sebeple bacaklarında bir kırılma veya incinme durumları olduğunda insanların aksine yatarak dinlenemezler; ayakları üzerinde durmak zorundadır, iyileşme süreçleri de bu sebeple uzun olur.
Yani sırf bacakları kırıldı diye atları öldürmemiz mi gerekiyor? Tabii ki de hayır. Ayrıca bilinen “Sakatlanan atlar iyileşemez” klişesi de yalandır. Her canlı gibi atların da iyileşebilme özelliği vardır. Ayrıca iyileşebilme yetenekleri de atın yaşına, kilosuna, bağışıklık sisteminin güçlülüğüne ve kırığın nerede olduğuna göre değişebilir. Zaten bütün canlılar için geçerli değil midir bu durum?
Bacaktaki kırık çok derin olduğu zaman ya atın bacağı ampüte edilir (kesilir) ve at, prostetik uzuvlarla hayatını devam ettirir ya da ötenazi devreye sokulur. Tedavi edilmesi ya da enjeksiyon ile ölüm kararı çoğu zaman iki ayrı veterinerin ortak kararına dayanıyor.
Uluslararası At Sağlık Merkezi’nden Ric Redden olayı şöyle özetliyor: “Eğer ya bir atın ayağı kesilecekse ya da at hayatını kaybedecekse, ortada pek bir seçim yok demektir. Alt bacakları katastrofik (çok kötü) bir şekilde hasar gören veya hastalanan atlar çoğu zaman ötenazi edilirler; çünkü bu bölgede geri döndürülemez damar, yumuşak doku ve kemik hasarı oluşmuştur. Fonksiyonunu yitirmiş bölgenin üzerinden at bacaklarını kesmek ve atlara prostetik takmak uygulanabilir bir yöntemdir. Bir veteriner hekim olmak, bunu gerektirir: “Yaşamak isteyen bir hayvanın bakımını yapar ve onu iyileştirirsiniz.”
Bir diğer unsur ise atları iyileştirmenin maliyeti ve zamanıdır. Atların en kısa süre içerisinde iyileşerek hayvanın yaklaşık 700 kg’lık yükünü (ortalama bir atın ağırlığı) taşır hale gelmesi gerekir. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi biyolojik yapılarından dolayı atların iyileşmesi zordur ve uzun zaman alır. Bu sebeple de bakımları yüksek maliyet içermektedir. Kimi at sahipleri bakım maliyetini düşünerek ötenaziye başvururlar, kimi sahipler ise bu maliyeti karşılayamazlar. Kimileri ise uğraşmak istemezler.
Sonuç olarak; Her sakatlanan at öldürülmez. İnsanlarda olduğu gibi bu durum atların biyolojik olarak güçlülüğüne ve kırığın nerede olduğuna göre değişir. Eğer kırık atın vücudunda ise bu durum diğer hayvanlarda olduğu gibi kolay bir şekilde tedavi edlir fakat bacağında ise iyileşmesi dah uzun ve acı verici olabilir. Eğer atın bacağında ciddi bir kırık varsa ve bu kırık ata çok fazla acı ve ağrı veriyorsa atın öldürülmesi tedavi edilmesinden daha uygun görülmüştür. Ayrıca atın kendi iyiliğinin dışında sahibinin mali durumu da bu kararda rol oynar.
Konuyla alakalı fakat başlıktan bağımsız olarak önemli birkaç noktaya daha değinmek zorundayım:
Şimdi, düşünmenizi istiyorum. Yasal olarak iki veterinerin atın tedavi edilmesi veya ötenazi edilmesi konusunda onay vermesi gerekir. Lakin yasal olmayan birçok yolla da atlar sakatlandığında da öldürülmektedir:
2019–2021 yıllları arasında Britanya Yarış parkurlarında toplam 2275 at öldü ve 4000 eski yarış atının mezbahalara gönderildiği ortaya çıkmıştır. Bu sayı, sadece üç sene içerisinde sırf insanların zevki için öldürülen atlar. Bu sayıya 2019'dan önceki ve 2021'den sonraki seneleri ekleyin. Ardından diğer ülkelerde oynanın at yarışlarını düşünün çünkü bu sayı sadece Britanya için geçerli. Ortaya çıkan sayı size büyük ihtimalle “Nasıl oluyor da atların nesli tükenmiyor?” dedirtebilir. Bir dahaki sefere at yarışı oynarken aklınıza, atların sırf insanların zevki için çektiği acılar ve bu sayılar gelsin lütfen!
🍀Bu makaleyi 0–50 👏🏻 arasında değerlendirmeyi unutmayın lütfen!
🍀Diğer makalelerden haberdar olmak için bildirimleri açabilir ve daha fazla konuyla alakalı video ve yazılar için Instagram sayfamı takip edebilirsiniz.
🍀Ayrıca bu hesapta yayınlanan bütün yazılara İÇİNDEKİLER kısmından ulaşabilirsiniz.
💜 Kendinize iyi bakın 🤗 Hoşçakalın 👋🏻
Kaynakça:
- Evrim Ağacı
- Popular Science (Haziran 2012)
- Independent Türkçe
- Techworm
